Fresh Start Effect

Rond de jaarwisseling word ik gebombardeerd door sportschoolreclames. Alsof mijn lichaam een oorlogsgebied is. Ik voel mij omsingeld door gespierde modellen die me aansporen om mijn ‘nieuwe ik’ te ontdekken. Mijn inbox kreunt onder het gewicht van speciale aanbiedingen en mijn telefoon trilt van de pushberichten. Het lijkt wel alsof alle marketeers van sportscholen mij een goed voornemen willen opdringen. Misschien hebben ze gelijk, en is dit nieuwe jaar het moment om mijn verborgen sixpack te onthullen.

Het Fresh start-effect motiveert mensen bij nieuwe beginpunten –zoals een nieuw jaar of nieuwe baan– om positieve veranderingen door te voeren. Het biedt een mentale ‘schone lei’, vermindert de impact van eerdere mislukkingen en stimuleert optimisme.

Met een schone lei
Mensen zijn meer geneigd om ‘ja’ te zeggen tegen grote uitgaven en beslissingen bij de start van een nieuwe periode. Die periode kan variëren: een nieuwe week, maand, kalender-, school- of levensjaar maar ook de start bij een nieuwe werkgever, op een nieuwe school of in een andere woonomgeving. Het lijkt wel op een soort van psychologische schoonmaak waarbij mensen het gevoel hebben dat ze met een schone lei beginnen. Ook wel alsof de kalenderbladzijde omslaat en plots iedereen denkt: “Ja, dit is het moment om mijn baan op te zeggen, mezelf in te schrijven voor de sportschool of in het huwelijksbootje te stappen.” Dat eerdere pogingen om te gaan sporten of af te vallen faliekant mislukt zijn, wordt weggedrukt door een overload aan optimisme en zelfvertrouwen. 

Dat dit zo werkt is onder andere bevestigd door 3 studies door Hengchen Dai en Katherine L. Milkman. In 2014 analyseren zij Google-zoekopdrachten tijdens significante tijdsmijlpalen. Duidelijk is de enorme toename van zoekopdrachten voor ‘dieet’ en ‘sportschoolbezoeken’, bij de start van een nieuwe tijdsperiode. Ook bij zoekopdrachten op andere woorden gerelateerd aan goede voornemens, is een stijging zichtbaar. Iets minder wetenschappelijk is mijn eigen Google Trends-zoekopdracht. Zelf keek ik naar het zoekgedrag op het zoekwoord ‘dieet’, in Nederland over de afgelopen 3 jaar. Daar zie ik dat het zoekvolume overall sterk daalt maar er wel steeds een duidelijke piek zichtbaar is aan het begin van het nieuwe jaar. Bij ‘sportschoolabonnement’ zie ik in Google Trends vooral pieken terug aan het begin van de zomer.

In een ander experiment vragen psychologen Kathleen D. Voys en Neal J. Roese deelnemers naar hun doelen voor de toekomst, plus een plan om die te bereiken. De clou: de testgroepen krijgen deze opdracht op verschillende momenten. Wat blijkt? Mensen die hun doel aan het begin van het jaar opschrijven, zijn gemotiveerder en beschrijven concretere plannen dan degenen die dit op een willekeurig moment doen. 

In de praktijk 
Dit effect wordt vaak gebruikt in marketing en zelfverbeteringsprogramma’s. Daarbij worden mensen aangemoedigd nieuwe gewoonten te vormen of producten te kopen die gerelateerd zijn aan persoonlijke doelen. Tip: om het Fresh start-effect kracht bij te zetten, benadruk het resetpunt: 

• Het is maandag. Hoe begin jij deze week goed? 
• Nieuw jaar, nieuwe kansen. 
• Gefeliciteerd met je nieuwe baan. 
• Dit is een mooi moment om je pensioen te herzien. 
• Net terug van vakantie? Tijd voor een herstart van jouw carrière. 
• Een nieuw schooljaar, tijd voor een nieuwe outfit. 
• De lente staat voor de grote schoonmaak. Wat laat jij los? 
• Een nieuw levensjaar: voor welke verandering kies jij?

Bonustip:  haak je in op het Fresh start-effect aan het begin van een nieuw jaar? Stuur op 12 januari een extra motiverend mailtje. Dit is namelijk Sjaak Afhaakdag: de dag dat de meeste mensen terugvallen in hun slechte gewoontes van het oude jaar.