Ik zag een groep mensen naakt schilderen

Ik zag een groep mensen naakt achter hun schildersezel staan die hun creativiteit loslieten op het doek. In gedachten dan. Het kwam allemaal doordat ik tijdens het toeristisch bezoek aan een klein dorpje tegen een bord aan botste. Het bord versperde de weg van het nauwe laantje en was niet te missen. Net als de rode pijl erop, die richting een schildersatelier wees. De tekst erop bracht mij in verwarring. Er stond 'vandaag gratis naakt schilderen'. 

Dat ik die mensen naakt zag staan te schilderen, komt omdat ik in beelden denk. Maar bovenal omdat ‘naakt schilderen' iets totaal anders is dan 'naaktschilderen'. Net als dat 'strooi zout' een andere betekenis heeft dan 'strooizout'. Of wat dacht je van 'boeren met worsten’ waar 'boerenmetworsten' wordt bedoeld.

Spatie
Ik kijk naar de spatie als het meest onzichtbare leesteken, dat ik toch net té vaak zie. Spaties worden vaak onjuist gebruikt en dat is net zo pijnlijk als toen ik tegen dat bord botste. Zeker als er staat 'honden kussen’ in plaats van 'hondenkussen'. In andere gevallen is het ook verwarrend. Denk aan 'binnen kort geopend' in plaats van 'binnenkort geopend’. Af en toe is het ook gewoon grappig, bijvoorbeeld bij 'weg om legging' waar 'wegomlegging' had moeten staan. 

Waar gaat het dan mis? Ik heb geen idee. Je zou denken dat ’t simpel is omdat in het Nederlands samenstellingen gewoon altijd aan elkaar moeten worden geschreven. Toch heb ik de afgelopen jaren mezelf geregeld moeten verdedigen als ik een samenstelling aan elkaar schreef. Menig opdrachtgever zei dat ik een fout had gemaakt bij het aanleveren van een tekst met woorden als 'brutomaandsalaris' en 'langetermijnstrategie'. Dat waren dezelfde opdrachtgevers die tijdens de intake riepen: ‘Het moet kort en krachtig.’ Da's geen samenstelling, wel een tegenstelling want die onnodige spatie maakt het onnodig lang. De enige oorzaak die dan overblijft voor overbodig spatiegebruik is de Engelse ziekte. De Engelse ziekte staat voor het verschijnsel dat er steeds vaker Engelse taalregels worden toegepast op Nederlandse woorden. Zoals dat in het Engels samengestelde woorden meestal los worden geschreven.

Samengestelde woorden
Ik heb trouwens ook een paar favoriete samengestelde woorden. 'Kindercarnavalsoptochtvoorbereidingswerkzaamhedencomitéleden' is er zo eentje. Ik kan niet wachten tot ik die 60 letters een keer op mijn scrabblebord kan leggen. Met dubbele woordwaarde graag. Nog zo’n favoriet woord is 'hippopotomonstrosesquippedaliofobie'. Een uitdaging als het gaat om spelling en met een passende betekenis. Het staat namelijk voor de angst voor lange woorden. Een vrij nieuw woord dat ook echt zonder spaties geschreven wordt, is 'anderhalvemetersamenleving'. Het werd het woord van het jaar 2020. 

Koningin Ezelsbruggetjes
Nu ben ik geen neerlandicus of docent Nederlands. Wel ben ik koningin Ezelsbruggetjes. Mijn ezelsbruggetje om te achterhalen of er wel of niet een spatie thuishoort in een woord, is door het hardop uit te spreken. In een samengesteld woord hoor je 1 klemtoon. Probeer het maar eens met ‘studentenuitwisselingsprogramma’. Of ook leuk: hottentottententententoonstelling. 

Soms moet een spatie wél gewoon blijven staan. Bijvoorbeeld als je ‘te veel’ schrijft. Tenminste, als ‘te veel’ meer dan noodzakelijk betekent zoals in de zin: ‘Er worden te veel spatiefouten gemaakt.’ Bedoel je ‘overschot’ dan schrijf je ‘teveel’ weer wel aan elkaar. Het is dan een zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: 'Het teveel aan spatiefouten is storend.'

Dat een spatie te veel (of te weinig) het verschil kan maken, lijkt me duidelijk. En ja, bij het schrijven van die zin vroeg ik mezelf af of er bij 'te veel’ nu wel óf geen spatie moest. Mét dus. In dit geval dan. Het verschil maken, dat kan ook met woorden. In elk geval met de 7 magische woorden die ik tijdens mijn e-learning uit de hoge hoed goochel. Ik noem het dan ook liever een goochelles dan een e-learning. Meer daarover vind je hier: E-learning De 7 magische woorden (nicol.nl).